Zmiana umowy w wyniku sytuacji nadzwyczajnej
Umowy o udzielenie zamówienia publicznego mające szczególne znaczenie dla obroty gospodarczego ze względu na wydatkowanie środków publicznych oraz realizowanie zadań o charakterze publicznym, powinny charakteryzować się trwałością i niezmiennością swoich zapisów. Oczywistym jest jednak, że w pewnych sytuacjach zaistnieją przesłanki, które będą determinowały zmianę umowy.
Taka instytucja została przewidziana m.in. w art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z którym: Dopuszczalna jest zmiana umowy bez przeprowadzenia nowego postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli konieczność zmiany umowy spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, o ile zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy.
Aby doszło do zmiany umowy we wskazanym trybie, muszą być spełnione łącznie trzy przesłanki:
1) okoliczności, których nie można było, działając z należytą starannością, przewidzieć,
2) zmiana umowy nie powoduje zmiany ogólnego charakteru umowy,
3) wzrost ceny nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy.
Brak spełnienia którejkolwiek przesłanki powoduje brak możliwości zastosowania trybu zmiany umowy w tym trybie.
Przepis stanowi implementację art. 72 ust. 1 lit. c dyrektywy 2014/24/UE oraz art. 89 ust. 1 lit. c dyrektywy 2014/25/UE.
W motywie 109 do wskazanej dyrektywy 2014/24/UE wskazuje się, że: „Instytucje zamawiające mogą napotkać okoliczności zewnętrzne, których nie mogły przewidzieć w momencie udzielania zamówienia, w szczególności gdy zamówienie jest wykonywane przez dłuższy czas. W takim przypadku niezbędny jest pewien stopień elastyczności w celu dostosowania umowy do tych okoliczności bez konieczności przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia. Pojęcie niemożliwych do przewidzenia okoliczności odnosi się do okoliczności, których nie można było przewidzieć pomimo odpowiednio starannego przygotowania pierwotnego postępowania o udzielenie zamówienia przez instytucję zamawiającą, z uwzględnieniem dostępnych jej środków, charakteru i cech tego konkretnego projektu, dobrych praktyk w danej dziedzinie oraz konieczności zagwarantowania odpowiedniej relacji pomiędzy zasobami wykorzystanymi na przygotowanie postępowania a jego przewidywalną wartością. Nie może to jednak mieć zastosowania w sytuacjach, w których modyfikacja powoduje zmianę charakteru całego zamówienia, na przykład przez zastąpienie zamawianych robót budowlanych, dostaw lub usług innym przedmiotem zamówienia lub przez całkowitą zmianę rodzaju zamówienia, ponieważ w takiej sytuacji można zakładać hipotetyczny wpływ na wynik”.
Jako przykładowe wydarzenie, którego nie można było przewidzieć, a może mieć wpływ na realizację zawartej umowy, wskazuje się m.in. konflikt zbrojny na Ukrainie, którego nikt z należytą starannością nie mógł przewidzieć. Skutki tego konfliktu o charakterze gospodarczym mają charakter transgraniczny, co uzasadnia zmianę umowy we wskazanym wcześniej trybie (tak: Dopuszczalność zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 1 i 4 oraz art. 455 ust. 2 ustawy Pzp, Warszawa 24 marca 2022 r., https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0018/54162/Dopuszczalnosc-zmiany-umowy-w-sprawie-zamowienia-publicznego-na-podstawie-art.-455-ust.-1-pkt-1-i-4-oraz-art.-455-ust.-2-ustawy-Pzp.pdf dostęp z dnia 27.10.2022).
Ponieważ przepis ten stanowi wyjątek od zasady trwałości i niezmienności umowy o udzielenie zamówienia publicznego, nie może być wykładany rozszerzająco zgodnie z zasadami wykładni prawa.
Jednocześnie informuję, że w ofercie kancelarii mieści się kompleksowa obsługa prawna wykonawców zamówień publicznych z Warszawy, Łodzi i Bydgoszczy oraz innych miast. Z naszej kompleksowej obsługi prawnej korzystają instytucje z całej Polski, w szczególności z Bydgoszczy, Warszawy czy Łodzi. Prowadzona przez kancelarię obsługa prawna obejmuje zarówno zamawiających, jak i wykonawców. Udzielamy również porad w sposób zdalny za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.
Aplikant radcowski
Damian Aptowicz